شهادت دادن به این معنا بوده که فردی در دادگاه اعلام کند که موضوعی را شنیده یا عملی را به چشم دیده است. این مساله در کلیه دادگاههای حقوقی و کیفری اهمیت بالایی داشته و به عنوان یکی از ادله مهم مورد استناد قرار می‌گیرد. با این حال برای بسیاری از افراد این سوال پیش می‌آید که ارزش شهادت زن و مرد در دادگاه به چه صورت بوده و نظر کدام یک بیشتر مورد قبول است. ما در این مقاله قصد داریم به طور کامل درباره رای و نظر زن و مرد و میزان اعتبار آنها در دادگاه بحث کنیم و پیشنهاد می‌کنیم در صورت داشتن سوالات بیشتر از مشاوره حقوقی کمک بگیرید.
براساس ماده 1258 قانون مدنی، شهادت زن یا مرد می‌تواند به معنای این باشد که ادله قابل اثبات است. با این حال شهادت دادن انواع مختلفی دارد که ما به طور اجمالی آنها را به شما توضیح می‌دهیم. نوع اول شهادت این بوده که شخص به طور مستقیم شاهد رخ دادن یک موضوعی بوده است. به عنوان مثال در هنگام انجام قتل حضور داشته و می‌تواند با ذکر جزئیات در دادگاههای حقوقی و کیفری این مساله را اثبات کند. نوع دوم شهادت غیرمستقیم نامیده میشود. در این موقعیت هم شما از یک فرد مورد اطمینان موضوعی را شنیده‌اید. به عنوان مثال درباره یک سرقت، نحوه انجام آن یا سارق به واسطه گفته‌های فرد دیگری مطلع شده‌اید. در حالت سوم هم تقریبا با شرایط شهادت غیر مستقیم طرف هستیم، با این تفاوت که شاهد گفته‌ها و شنیده‌ها را در قالب تحقیقات محلی شنیده است. در صورتی که به عنوان شاهد به دادگاه احضار شدید بهتر است قبل از حضور در جلسه دادگاه از مشاوره حقوقی تلفنی بهره‌مند شوید تا درباره نحوه صحبت کردن داخل دادگاه اطلاعات کسب کنید. بدین منظور با شماره 09212242670 تماس گرفته و با برترین وکلای ایران مشورت نمایید.
اگر در پرونده‌ای نیاز به حضور شاهد در دادگاه باشد، این شاهد ویژگی‌های خاصی را نیاز دارد. به طور کلی شرایط شاهد در دادگاه در قانون مجازات اسلامی گفته شده است. طبق این قانون شاهد شما باید دارای خصوصیات عدالت، عقل، بلوغ و ایمان باشد. علاوه بر این شخص شاهد نباید با یکی از طرفین دعوا خصومتی از قبل داشته باشد. البته بررسی این مساله به عهده دادستانی و وکلای طرفین است. همچنین طرف نباید به تکدیگری اشتغال داشته و ولگرد نباشد. البته موضوع مهم دیگری که نشان دهنده مناسب بودن وکیل است، این بوده که ذی نفع نباشد. به این معنا که با برنده شدن یکی از طرفین دعوا نفعی به او نرسد. طبق موارد گفته شده در این بالا، شما نمی‌توانید از کودکان زیر سن قانونی یا افرادی که دارای مشکلات عقلی هستند به عنوان شاهد در دادگاه استفاده کنید.
این سوال برای بسیاری از افراد پیش می‌آید که آیا شهادت زن در دادگاههای حقوقی و کیفری مورد قبول واقع میشود. متاسفانه براساس قوانین مجازات اسلامی، شهادت زنها در اولویت پایین‌تری نسبت به شهادت مرد‌ها قرار دارد. این مساله بدان معنا نیست که زنها امکان شهادت دادن در دادگاه را ندارند بلکه می‌توان در هر پرونده‌ای و به حسب نیاز از شاهد زن استفاده کرد. مساله مهم این بوده که رای هر مرد برابر با دو زن است. استدلال این امر هم به این شکل بوده که ممکن است زنان احساسی‌تر عمل کرده و تحت فشار شهادت دروغ بدهند. بنابراین برای اینکه رای و نظر یک مرد خنثی شده یا مورد انتقاد قرار بگیرد، لازم است تا دو زن همزمان شهادت بدهند.
همانطور که در متن بالا هم گفتیم، تفاوت شهادت زن و مرد در میزان اعتبار آن است. رای و نظر مردان در دادگاههای اسلامی از اعتبار بالاتری برخوردار هستند. بنابر متن قانون اساسی شهادت هر مرد عاقل و بالغ برابر با دو زن عاقل و بالغ است. البته این مساله فقط در دادگاههای اسلامی بوده و در دیگر کشورها، اعتبار رای زنان و مردان با همدیگر برابر است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شهادت زن و موارد وابسته به آن می‌توانید از مشاوره حقوقی آنلاین و رایگان کمک بگیرید.
افرادی که نمیتوانند در دادگاه شهادت دهند افرادی هستند که به بلوغ فکری و سنی نرسیده‌اند. البته در زمینه شهادت دادن مساله مهم بلوغ شرعی بوده که در دخترها 9 سالگی و در پسرها 15 سالگی است. علاوه بر این فردی که قرار است به عنوان شاهد در دادگاه حضور داشته باشد نباید دیوانه یا دارای مشکلات عقلی باشد. در این زمینه افرادی که به صورت دوره‌ای دچار مشکلات عقلی می‌شوند هم میتوانند در زمان سلامت فکری در دادگاه به عنوان شاهد حاضر شوند. دسته دیگری از افراد که نمیتوانند شهادت دهند افرادی هستند که عادل نیستند. مساله عدالت شاهد باید حتما برای قاضی مورد قبول باشد. طبق همین استدلال افرادی که به انجام فساد مشهور هستند امکان شهادت را ندارند. اگر فردی در یک پرونده، نفع شخصی داشته باشد نمی‌تواند به عنوان شاهد زن یا مرد به دادگاه احضار شود. در این حالت مساله‌ای که پیش می‌آید تضاد منافع نامیده میشود.گروه دیگری که در دادگاه به عنوان شاهد زن یا مرد نمیتوانند حضور داشته باشند، افرادی هستند که اولا تکدیگری می‌کنند، ولگرد هستند و ایمان ندارند. این سه مورد ویژگیهایی بوده که ممکن است فرد را وادار کند تا شهادت دروغ بدهد. بنابراین دادگاه و قاضی حرف و نظر آنها را به عنوان شاهد قبول ندارد.
| رویکرد حادثه بدون شاهد |
| اثبات بی گناهی آنلاین و فوری |
| معرفی شاهد برای دادگاه |
| مشاوره حقوقی اجرای احکام دادگستری |
| درباره ما |
| مدت زمان مشاوره حقوقی | اجرت (تومان) | پرداخت |
|---|---|---|
| 10دقیقه مشاوره حقوقی فوق تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری | 150,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: 10دقیقه مشاوره حقوقی فوق تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: 10دقیقه مشاوره حقوقی فوق تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 150,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| ۲۰ دقیقه مشاوره حقوقی تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری | 250,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: ۲۰ دقیقه مشاوره حقوقی تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: ۲۰ دقیقه مشاوره حقوقی تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 250,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| 30 دقیقه مشاوره حقوقی فوق تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری | 280,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: 30 دقیقه مشاوره حقوقی فوق تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: 30 دقیقه مشاوره حقوقی فوق تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 280,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| 60 دقیقه مشاوره حقوقی فوق تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری | 350,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: 60 دقیقه مشاوره حقوقی فوق تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: 60 دقیقه مشاوره حقوقی فوق تخصصی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 350,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| مدت زمان مشاوره حقوقی | اجرت (تومان) | پرداخت |
|---|---|---|
| ۱۰ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل | 120,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: ۱۰ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: ۱۰ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 120,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| ۱۵ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل | 170,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: ۱۵ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: ۱۵ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 170,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| ۲۰ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل | 200,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: ۲۰ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: ۲۰ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 200,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| ۳۰ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل | 260,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: ۳۰ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: ۳۰ دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 260,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| ۱ ساعت مشاوره حقوقی با وکیل | 300,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: ۱ ساعت مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: ۱ ساعت مشاوره حقوقی با وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 300,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| مشاوره حقوقی حضوری | 1,000,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: مشاوره حقوقی حضوری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: مشاوره حقوقی حضوری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 1,000,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| مطالعه اوراق پرونده به همراه 5 دقیقه مشاوره حقوقی توسط وکیل | 200,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: مطالعه اوراق پرونده به همراه 5 دقیقه مشاوره حقوقی توسط وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: مطالعه اوراق پرونده به همراه 5 دقیقه مشاوره حقوقی توسط وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 200,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| نگارش نامه ها و درخواست های اداری | 500,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: نگارش نامه ها و درخواست های اداری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: نگارش نامه ها و درخواست های اداری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 500,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| 5دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری | 80,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: 5دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: 5دقیقه مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 80,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| محاسبه فوری دیه توسط وکیل | 150,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: محاسبه فوری دیه توسط وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: محاسبه فوری دیه توسط وکیل (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 150,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
| محاسبه فوری مهریه به نرخ روز | 200,000 هزار تومان |
پرداخت آنلاین
درخواست جهت: محاسبه فوری مهریه به نرخ روز (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)درخواست جهت: محاسبه فوری مهریه به نرخ روز (بعد از پرداخت وکلای زیر ۵ دقیقه با شما تماس میگیرند)لطفا مبلغ 200,000 هزارتومان را به شماره کارت 6219861069798741 به نام آناهیتا توکلی واریز کنید و سپس اطلاعات واریز را در فرم زیر ثبت نمایید. |
© 2021. وکلای تلفنی . تمامی حقوق مادی و معنوی سایت محفوظ می باشد.
.png)
نظرات
علیرضا محمدی
ضمن عرض ادب و خسته نباشید من از کاربرات قدیمی موسسه وکیل تلفنی هستم و پرونده ای که در دادگاه کیفری دو داشتم پارسال توسط وکلای شما انجام شد و بنده کمال رضایت داشتم اما بعد از آن پرونده نیز به قدری اطلاعات حقوقی که در سایت منتشر میکنید مفید و کاربردی است که همواره روزانه مطالب شمارو مطالعه میکنم
فرشته
بدینوسیله بر خود واجب میدانم از وکلا و مشاوران حقوقی موسسه بعلت تلاش متعهدانه و متخصصانه و دقت در پاسخگویی به نحو احسن به اینجانب در جهت رسیدن به نتیجه مطلوب پرونده قضایی تقدیر و تشکر به عمل آورم .
محسن حاجی آبادی
سلام شهادت هایی که در محکمه شرایط لازم را ندارند چه از نظر شاهد و چه خود ادای شهادت ، میتوانند به عنوان اماره قضایی مورد استفاده قاضی قرار بگیرند و در صدور رای تاثیر داشته باشند.
Mohamad sheykhi
بررسی ارزش شهادت زن در قوانین موضوعه ایران و مبانی فقهی آن چکیده یکی از مسائل مطروحه در بحث شهادت، نقش جنسیت در اعتبار شهادت است یعنی آیا زن یا مرد بودن تاثیری در شهادت دارد یا خیر؟ در مقررات قانونی جمهوری اسلامی ایران تفاوتهایی در اعتبار شهادت زن نسبت به شهادت مرد وجود دارد که نگارنده در این مقاله به نقد و بررسی آن مقررات و نیز مبنای فقهی آن پرداخته است. شهادت یکی از ادله اثبات دعوی است، قانون مدنی درماده 1258 دلائل اثبات دعوی را پنج چیز شمرده است که یکی از آنها شهادت است، در امور کیفری و اثبات جرم نیز شهادت بعنوان یکی از ادله بشمار می رود در قانون مجازات اسلامی در بحث مربوط به هر یک از حدود و نیز قصاص نحوه اثبات آنها بوسیله شهادت بیان شده است. در مقررات مربوط به آئین دادرسی مدنی و کیفری نیز از شهادت بعنوان دلیل اثبات حق یا اثبات جرم یاد شده و ضوابط و ترتیبات مربوط به آن ذکر شده است. شهادت در صورتی معتبر و در اثبات دعوی مؤثر است که شرایط لازم در شاهد و نوع ادای شهادت موجود باشد. شرایطی که رعایت آن در مورد شاهد، ضروری است، بعضی مربوط به میزان درک و شعور و قدرت تعقل و تشخیص شاهد است. مانند شرط بلوغ و عقل و برخی مربوط به اعتماد به شاهد و اطمینان از صحت گفتار او می باشد مانند شرط عدالت و مورد ثقه بودن. تعداد شهود نیز از جمله امور مؤثر در شهادت است و بسته به اهمیتی که موضوع مورد شهادت دارد ممکن است تعداد شاهد لازم برای مؤثر بودن شهادت در موضوعات مختلف فرق کند، بطور متعارف و معمول شهادت دو نفر عادل لازم است ولی در برخی موارد شهادت چهار نفر لازم دانسته شده و در مواردی هم موضوع با شهادت یک نفر ثابت می شود. یکی از مسائل مطروحه در بحث شهادت، نقش جنسیت در اعتبار شهادت است یعنی آیا زن یا مرد بودن تاثیری در اعتبار شهادت دارد یا خیر؟ امروزه در قوانین اغلب کشورها شرط مرد بودن در زمره شرایط لازم برای اعتبار شهادت نیست ولی در مقررات قانونی جمهوری اسلامی ایران، تفاوتهایی در اعتبار شهادت زن، نسبت به شهادت مرد وجود دارد که در این نوشته نقد و بررسی ای نسبت به این موارد و مبنای فقهی آنها خواهیم داشت. 1 - وضع شهادت زن در قوانین موضوعه فعلی ایران الف - در قوانین جزائی قانون مجازات اسلامی (1) در بخش مربوط به حدود و قصاص، به تبع کتب فقهی ضمن بیان هر یک از جرائم مستوجب حد و قصاص به دلایل اثبات آنها که از جمله شهادت است پرداخته و شرایط مربوط به مؤثر بودن شهادت را در هر مورد ذکر کرده است. در قانون مجازات اسلامی در ارتباط با شهادت زنان دو نوع برخورد وجود دارد: مواردی اصولا شهادت زن پذیرفته نیست و به آن ترتیب اثر داده نمی شود و فقط شهادت مرد که در بعضی موارد چهار مرد عادل و در مواردی دو مرد عادل لازم است مؤثر در اثبات جرم است. در مواردی بر شهادت زنان نیز ترتیب اثر داده می شود ولی اولا باید حتما منضم به شهادت مرد باشد و ثانیا شهادت دو زن، معادل شهادت یک مرد به حساب آمده است. طبق قانون مجازات اسلامی جرائم لواط، مساحقه، قوادی، قذف، شرب خمر، محاربه، سرقت و قتل عمد فقط با شهادت مردان قابل اثبات است و با شهادت زنان قابل اثبات نیست که ذیلا به مواد مربوطه اشاره می شود. بررسی ارزش شهادت زن در قوانین ... ماده 117 می گوید: «حد لواط با شهادت چهار مرد عادل که آن را مشاهده کرده باشند ثابت می شود.» و ماده 119 تصریح می کند: «شهادت زنان به تنهایی یا به ضمیمه مرد، لواط را ثابت نمی کند.» ماده 128 مقرر می دارد: «راههای ثبوت مساحقه در دادگاه همان راههای ثبوت لواط است.» طبق ماده 137: «قذف با دو بار اقرار یا با شهادت دو مرد عادل اثبات می شود.» به موجب ماده 170: «در صورتی که طریق اثبات شرب خمر، شهادت باشد، فقط با شهادت دو مرد عادل ثابت می شود.» در ماده 189 آمده است: «محاربه و افساد فی الارض از راههای زیر ثابت می شود: الف - با یک بار اقرار بشرط آنکه اقرار کننده بالغ و عاقل و اقرار او با قصد و اختیار باشد; ب - با شهادت فقط دو مرد عادل.» ماده 199 مقرر می دارد: «سرقتی که موجب حد است با یکی از راههای زیر ثابت می شود: 1- شهادت دو مرد عادل ....» و سرانجام طبق بند الف ماده 237: «قتل عمد با شهادت دو مرد عادل ثابت می شود.» در دو مورد شهادت زن نیز به انضمام شهادت مرد می تواند در اثبات جرم مؤثر باشد یکی در مورد زنا است که طبق ماده 74: «زنا چه موجب حد جلد باشد و چه موجب حد رجم با شهادت چهار مرد عادل یا سه مرد عادل و دو زن عادل ثابت می شود.» و طبق ماده 75: «در صورتی که زنا فقط موجب حد جلد باشد، به شهادت دو مرد عادل همراه با چهار زن عادل نیز ثابت می شود.» و ماده 76 تصریح می کند: «شهادت زنان به تنهایی یا به انضمام شهادت یک مرد عادل زنا را ثابت نمی کند بلکه در مورد شهود مذکور حد قذف طبق احکام قذف جاری می شود.» مورد دیگر، قتل غیر عمد است که شهادت زنان می تواند در اثبات آن مؤثر باشد. بند ب ماده 237 مقرر می دارد: «قتل شبیه عمد یا خطا با شهادت دو مرد عادل یا یک مرد عادل و دو زن عادل یا یک مرد عادل و قسم مدعی ثابت می شود.» ب - در قوانین مدنی همانگونه که قبلا اشاره کردیم در قانون مدنی شهادت یکی از ادله اثبات دعوی بشمار آمده است مواد 1306 تا 1320 به بیان موارد و شرایط شهادت و شاهد اختصاص یافته است. (2) در قانون مدنی شرایط لازم برای شاهد ذکر شده است اما اشاره ای به تاثیر جنسیت در میزان ارزش شهادت بعمل نیامده و از مرد یا زن بودن شاهد ذکری نشده است. ماده 1313 قانون مدنی مقرر می دارد: «در شاهد بلوغ، عقل، عدالت، ایمان و طهارت مولد شرط است.» در مقررات مربوط به آئین دادرسی مدنی و کیفری نیز که در حال حاضر مجری است یا مشخصا شرایطی برای شاهد ذکر نشده و یا اگر شرایطی هم ذکر شده بحثی از زن و مرد بودن شاهد بمیان نیامده است. در قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب نیز که اخیرا به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و هنوز تصویب نهایی و قابلیت اجرا پیدا نکرده و در بخش مربوط به کیفری شرایطی که باید شاهد دارا باشد ذکر شده ولی از جنسیت شاهد سخنی بمیان نیامده است ماده 663 مصوب فعلی مقرر می دارد: «در مواردی که قاضی به شهادت شاهد بعنوان دلیل شرعی استناد می نماید لازم است شاهد دارای شرایط زیر باشد: 1- بلوغ، 2- عقل، 3- ایمان، 4- طهارت مولد، 5- عدالت، 6- عدم وجود انتفاع شخصی برای شاهد یا رفع ضرر از وی، 7- عدم وجود دشمنی بین شاهد و طرفین دعوی، 8- عدم اشتغال به تکدی و ولگردی.» در بخش مربوط به مقررات مدنی نیز به شهادت استناد شده و در مورد صلاحیت شهود به شرایط مندرج در بخش کیفری ارجاع شده است. (ماده 228) و جالب این است که در این مورد شورای نگهبان در اظهار نظری که نسبت به این مصوبه مجلس نموده اظهار داشته باید مواردی که زنها می توانند شهادت بدهند مشخص گردد. با این ترتیب باید منتظر بود که در مصوبه اصلاحی مجلس در آئین دادرسی مدنی موارد و میزان ارزش شهادت زنان بدانگونه که در فقه آمده بیان شود. 2 - شهادت زن در نظریه رایج فقها قبل از ورود در بحث بررسی مبانی شرعی و فقهی مربوط به تفاوت ارزش شهادت زن و مرد مناسب است نظر رایج و متداول فقها را در خصوص ارزش شهادت زن در امور کیفری و مدنی بیان کنیم. اجمالا می توان گفت وضع شهادت زن از نظر فقها به این ترتیب است: 1 - در امور کیفری در حدود و یا به تعبیر فقها در حق الله، اصولا شهادت زن ارزشی ندارد و موجب اثبات جرم نمی شود جز در مورد زنا که با شهادت سه مرد عادل و دو زن عادل زنای موجب حد جلد یا رجم و با شهادت دو مرد عادل و چهارزن عادل زنای موجب حد جلد ثابت می شود. 2 - در امور حقوقی و یاحق الناس اصولا امور غیر مالی با شهادت زنان نه بصورت انفراد نه با انضمام به مردان قابل اثبات نیست. 3 - در امور مالی شهادت دو زن به انضمام یک مرد می تواند موجب اثبات دعوی شود. 4 - در برخی موارد محدود ممکن است موضوع را فقط با شهادت زنان ثابت کرد و آن مواردی است که عادتا مردان نمی توانند بر آن اطلاع پیدا کنند مانند تولد طفل، بکارت، عیوب باطنی زنان، حیض و امثال اینها. علی الاصول هر جا شهادت زنان قابل پذیرش است، شهادت دو زن معادل شهادت یک مرد بحساب می آید. 5 - در برخی از موارد شهادت زنان می تواند مقداری از مورد شهادت را اثبات کند نه همه مورد خواسته را. مثلا در مورد شهادت بر وصیت اگر چهار زن شهادت دهند که فردی مقداری از مال خودراوصیت کرده است، وصیت ثابت می شود. ولی اگر سه زن شهادت دادند سه چهارم آن ثابت می شود. اگر دو زن شهادت دادند نصف و اگر فقط یک زن شهادت بر وصیت دهد یک چهارم مورد وصیت ثابت می شود. و همین طور در مورد شهادت بر حیات داشتن جنینی که متولد شده ومرده است شهادت یک زن یک چهارم سهم الارث را برای بچه ثابت می کند، شهادت دو زن نصف و همین طور سه زن سه چهارم و چهارزن تمام سهم الارث را برای او ثابت خواهد نمود. این ترتیبی که ذکر شد، تقریبا در تمام کتب فقهی با اندک اختلافی در برخی از فروع آمده است بعنوان نمونه تقسیم بندی محقق در شرایع را ذکر می کنیم. وی می گوید: حقوق بر دو قسم است: حق الله و حق الناس; در قسم اول یعنی حق الله برخی فقط با شهادت چهار مرد ثابت می شود مثل زنا و لواط و مساحقه، فقط زنا با سه مرد و دو زن و دو مرد و چهار زن نیز ثابت می شود ولی البته حد رجم با شهادت دو مرد و چهار زن ثابت نمی شود، بعضی از اقسام حق الله نیز با دو شاهد مرد ثابت می شود که آنها عبارتند از حدودی مانند سرقت، شرب خمر و ارتداد. هیچیک از اقسام حق الله با یک شاهد و دو زن و یا با یک شاهد و قسم مدعی و یا با شهادت زنان به تنهایی و لو خیلی زیاد باشند ثابت نمی شود. و اما حق الناس یا حقوق آدمی سه دسته است: 1 - دسته ای که فقط با دو شاهد مرد ثابت می شوند که عبارتند از: طلاق، خلع، وکالت، وصیت و نسب و رؤیت هلال. 2 - دسته ای از حقوق که با دو شاهد مرد و یک شاهد مرد و دو شاهد زن و یک شاهد مرد با قسم ثابت می شوند و عبارتند از: دیون و اموال و عقود معاوضی چون بیع، صلح، اجاره و مساقات و رهن و جرمی که موجب دیه است. 3 - دسته ای از حقوق که با شهادت زن و مرد جداگانه یا به ضمیمه یکدیگر ثابت می شوند وعبارتند از: ولادت، حیات جنین هنگام ولادت (استهلال) عیوب باطنی زنان. آنگاه می گوید: در مورد دیون و اموال شهادت دو زن با یک مرد و شهادت دو زن با قسم پذیرفته می شود و شهادت زنان به تنهایی هر چند زیاد باشند قابل قبول نیست. و شهادت یک زن برای یک چهارم میراث بچه ای که زنده متولد شده و فوت کرده و نیز یک چهارم وصیت پذیرفته می شود. و علی الاصول هر جا شهادت زنان پذیرفته می شود اقلا باید چهار زن باشند. (3) علاوه بر فقهای شیعه، فقهای اهل سنت نیز تقریبا بر همین منوال نظر داده اند و علی الاصول شهادت زنان را در حدود و قصاص و امور غیرمالی نپذیرفتند و در امور مالی شهادت دو زن را معادل یک مرد قابل پذیرش دانسته اند. (4) البته از برخی فقها نیزخلاف این نظر رایج نقل قول شده است، چنانکه مثلا به نقل ابن قدامه در کتاب المغنی، دو تن از فقهاء اهل سنت به نامهای عطا و حماد معتقدند در حدود و قصاص نیز شهادت یک مرد و دو زن پذیرفته است. چنانکه در بین فقهای شیعه نیز به نقل صاحب جواهر، ابوعلی معتقد بوده که شهادت زنان با مردان در حدود و انساب و طلاق پذیرفته می شود. (5) در هر حال قدر مسلم و مشترکی که در این نظریات فقهی وجود دارد، محدودیت شهادت زن نسبت به قلمرو شهادت مرد و پایین تر بودن ارزش شهادت زن نسبت به مرد است; زیرا همانگونه که دیدیم در بسیاری از موارد یعنی در حدود و قصاص و امور غیر مالی اصولا شهادت زن پذیرفته نمی شود. در امور مالی هم که شهادت زن قابل پذیرش است علی الاصول شهادت زنان به تنهایی قابل قبول نیست بلکه باید منضم به شهادت مرد باشد و شهادت دو زن معادل شهادت یک مرد است. و فقط در برخی موارد استثنایی یعنی مواردی که اصولا اطلاع از آنها در حیطه کاری زنان است، شهادت آنان بدون انضمام به مردان قابل پذیرش است ولی در آنجا هم همچنان میزان ارزش شهادت زن نصف مرد است. و علی الاصول هر جا شهادت زنان به تنهایی هم پذیرفته شود، باید چهار زن شهادت بدهند.
فریبرز ذوالفقاری
شهادت دادن به این معنا بوده که فردی در دادگاه اعلام کند که موضوعی را شنیده یا عملی را به چشم دیده است. این مساله در کلیه دادگاههای حقوقی و کیفری اهمیت بالایی داشته و به عنوان یکی از ادله مهم مورد استناد قرار می‌گیرد. با این حال برای بسیاری از افراد این سوال پیش می‌آید که ارزش شهادت زن و مرد در دادگاه به چه صورت بوده و نظر کدام یک بیشتر مورد قبول است. ما در این مقاله قصد داریم به طور کامل درباره رای و نظر زن و مرد و میزان اعتبار آنها در دادگاه بحث کنیم و پیشنهاد می‌کنیم در صورت داشتن سوالات بیشتر از مشاوره حقوقی کمک بگیرید.