ممکن است تا به حال به این موضوع برخورد کرده باشید که برای انجام کاری نیازمند حضور شخصی باشید. به عنوان مثال برای تمیز کردن منزل خود از یک نیروی کار درخواست کنید که به ازای ساعت مشخصی، دستمزدی را هم دریافت کند. در این حالت حتی ناخواسته شما در حال انجام عقد جعاله هستید. عقد جعاله زمانی رخ می‌دهد که فردی از شخص دیگری طلب انجام کاری را کند و به عنوان اجرت نیز مبلغی را به او پرداخت کند. برای آگاهی بیشتر در مورد عقد جعاله و موارد آن تا انتها همراه ما باشید.

عقد جعاله چیست؟

کلمه جعاله به معنای دستمزدی بوده که در برابر انجام دادن کاری دریافت می‌شود. این کلمه در امور حقوقی و فقه بیشتر به نام عقد جعاله شناخته می‌شود که فرد در ازای خدمات یا کاری که دریافت می‌کند باید هزینه‌ای را به عنوان عوض پرداخت کند.

اگر دو نفر بین خودشان عقد جعاله را برقرار کنند به این معنا است که یکی از آن‌ها کاری را برای دیگری انجام داده و در ازای آن مزدی دریافت می‌کند. در ماده 561 قانون اساسی آورده شده است که این اجرت و مزد می‌تواند معین یا نامعین باشد. عبارات مهمی که در مورد جعاله باید با آن آشنا باشید این است که فردی که قرار است کار را انجام دهد «عامل»، شخصی که مزد را پرداخت می‌کند «جاعل» و عملی که در حال انجام است هم «جعل» نامیده می‌شود.

علاوه بر این موارد گفته شده جعاله می‌تواند یک تعهدی باشد که بین دو نفر بسته شده و تا زمانی که آن کار به پایان نرسیده هر یک از طرفین می‌توانند قرار را به هم بزنند. البته موضوعی که در این موقعیت وجود دارد این است که اگر شخص جاعل قبل از پایان قرارداد، رجوع کند موظف است که اجرت المثل یا دستمزد عامل را بپردازد.

از آن جایی که برای کلیه امور مهم یا پیش افتاده در قانون، بند و تبصره‌ای وجود دارد که با استناد به آن بتوان مسائل را حل و فصل کرد؛ قرارداد هم شامل چنین چیزی می‌شود. البته می‌توانید برای دریافت اطلاعات از اینکه چه مواردی دقیقا شامل جعاله می‌شوند از مشاوره حقوقی تلفنی بهره‌مند شوید. بنابراین هر دو نفری که قرارداد می‌بندند تا یکی از آن‌ها کاری را در ازای دریافت دستمزد برای دیگری انجام دهد، عقد جعاله بین آن‌ها برقرار می‌شود.

عقد جعاله چه کاربردی دارد؟

در عقد جعاله موضوعی که بسیار اهمیت دارد این است که کار مورد نظر مشروع و اخلاقی باشد. بنابراین برای یک کار خلاف یا ارتکاب جرم جعاله باطل است. این قرارداد دو کاربرد مختلف دارد که شامل جعاله عام و خاص می‌شود.

جعاله عام زمانی بوده که شخص به دنبال فردی برای انجام کار است اما برایش اهمیتی ندارد که چه فردی آن کار را انجام می‌دهد. در این حالت که مخاطب کار می‌تواند هر شخصی باشد، جعاله عام برقرار است. این موضوع در اغلب قرارها اتفاق می‌افتد؛ به عنوان مثال شما برای رنگ کردن خانه خود به دنبال یک نقاش هستید اما برایتان فرقی ندارد دقیقا چه شخصی رنگ کردن را انجام دهد.

در جعاله خاص اما داستان کاملا متفاوت است. در این حالت برای شخص جاعل مهم است که چه فرد یا افرادی کار را انجام می‌دهند و نیت خود را نیز فقط با تعداد اشخاص محدودی در میان می‌گذارد. یکی از مثال‌های مهم این است که رئیس یک کارخانه از مهندسین آن می‌خواهد که ایراد دستگاه‌های تولید را پیدا کنند.

هر مهندسی که بتواند مشکل را برطرف کند، پاداشی دریافت می‌کند. در این موقعیت اگر فردی از خارج از کارخانه بخواهد مشکل را برطرف کند، پاداش یا مزدی دریافت نخواهد کرد.

وضعیت عقد جعاله در نظام بانکداری ایران

بسیاری از افراد پول و سرمایه خود را وارد بانک می‌کنند تا بتوانند از آن سود برداشت کنند. پس باتوجه به تعریف عقد جعاله، بانک می‌تواند طرف عامل باشد زیرا قرار است خدمات بانکی، سرمایه گذاری مستقیم و دیگر فعالیت‌های اقتصادی روی پول را انجام دهد.

در این صورت کلیه عملیات بانکی شرعی بوده و یک کار اخلاقی به شمار می‌رود. در بررسی وضعیت عقد جعاله در نظام بانکداری کافی است که علم اجمالی طرفین نسبت به اجرت و دستمزد داشته باشند. از طرف دیگر جاعل یا همان شخصی که پول را وارد بانک کرده هم می‌تواند نامعین باشد.

آیا می‌توان عقد جعاله را فسخ نمود؟

طبق قوانین عقد جعاله در مواردی می‌توان این قرارداد را فسخ کرد. یکی از اولین بندهای ابطال جعاله این است که یکی از طرفین درخواست انجام کار خلاف و نامشروع داشته باشد. در این حالت برای انجام آن هم دستمزدی را در نظر گرفته باشد. به عنوان مثال جاعل از شخصی می‌خواهد که نقشه دزدی او از بانک را اجرا کند و اگر بتواند دزدی را با موفقیت انجام دهد رقمی را به عنوان دستمزد دریافت خواهد کرد.

شرط دومی که به واسطه آن می‌توان عقد جعاله را باطل کرد درخواست انجام کار بیهوده و خطرناک است. بر این اساس اگر شخصی از دیگری بخواهد که در ازای انجام دادن کاری بسیار خطرناک که امکان مرگ هم وجود دارد، دستمزدی را دریافت کند؛ شخص می‌تواند از این موضوع صرف نظر کند.

در حالت سومی هم که امکان ابطال جعاله وجود دارد این است که انجام کاری واجب بوده و برعهده شخص باشد. با این حال با پرداخت پول بخواهد انجام آن را به دیگران واگذار کند. به عنوان مثال گرفتن روزه یا خواندن نماز به شخص واجب است و او هنوز زنده و در قید حیات است اما به شخص دیگری پول بدهد تا به جای او نماز‌های قضا را بخواند. اگر قصد دارید تا از اموری که امکان ابطال عقد جعاله در آن‌ها وجود دارد آگاه شوید می‌توانید از یک مشاوره حقوقی آنلاین و رایگان استفاده کنید.

وکیل کاربلد برای عقد جعاله

اگر برای انجام یک قرارداد جعاله با فردی نیازمند راهنمایی‌های حقوقی باشید می‌توانید از کمک‌های یک وکیل کاربلد در این زمینه استفاده کنید. در این حالت وکیل حقوقی شما راهکاری لازم و ضروری برای رعایت عقد را عنوان کرده و اصول آن را به طرفین یادآور خواهد شد. در صورتی هم که مشکلی در حین اجرای این قرارداد به وجود بیاید، می‌تواند برای آن‌ها راه حل مناسب پیدا کند.

یکی از وظایف وکیل در عقد جعاله این است که در هنگام تنظیم قرارداد، بهترین شیوه را انتخاب کرده و دادخواست را نیز تنظیم می‌کند. علاوه بر این اصول لازمی که در صورت رعایت نکردن آن‌ها، عقد باطل خواهد بود؛ یادداشت می‌کند.

اگر شما اطلاعات کافی در مورد امور حقوقی ندارید و در تنظیم قرارداد جعاله هم قصد ندارید مستقیما از یک وکیل کمک بگیرید، لازم است تا قبل از اجرای عقد حتما یک مشاوره حقوقی با یک موسسه باتجربه داشته باشید. در این صورت از هرگونه رویداد غیرمترقبه‌ای تا حد ممکن جلوگیری می‌کنید.

عوضین در عقد جعاله

در تعیین قرارداد جعاله برخی از ارکان می‌توانند معلوم یا نامعلوم باشند اما بعضی از ارکان باید حتما مشخص و معین باشند. یکی از عوضین در عقد جعاله، نوع عمل است که باید کاملا مشخص و معلوم باشد. طبق ماده 564 قانون مدنی ممکن است علاوه بر نامعلوم بودن عامل، عمل نیز مردد باشد در این صورت کیفیت آن ممکن است مناسب نباشد.

عوضین در عقد جعاله همان ارکان آن هستند که شامل جاعل، عامل و جعل یا جعلیه می‌شود. هرکدام از این موارد باید به شکلی از اول مشخص باشند یا هنگام اجرای کار دیگر مشخص شده باشند.