قراردادهای کار، دو طرفه بوده و هر یک از طرفین قبول می‌کند در برابر دریافت مزایای بخصوصی، کاری را برای نفر مقابل انجام دهند. در این بین ممکن است برای اجرای دقیق‌تر قرارداد و در راستای رسیدن به نتیجه مطلوب‌تر، شروط زیادی ذکر شود و گاها ممکن است در بین این شروط، مواردی باطل نیز وجود داشته باشد. بنابراین پیشنهاد می‌شود در هنگام شروع هر فعالیتی ابتدا یک مشاوره حقوقی آنلاین و رایگان داشته باشید. در ادامه این مقاله به بررسی این شروط باطل می‌پردازیم.

منظور از قرارداد کار چیست؟

در هرجایی که کارگری وجود داشته باشد و مشغول به کار شده باشد، کافرمایی نیز وجود داشته و بین آن دو نفر توافقی شکل گرفته است که نشانه آن توافق، کاری است که کارگر با رضایت انجام می‌دهد و پولی است که کارفرما به عنوان دستمزد واریز می کند.

قراردادهای کار نیز دقیقا همین اتفاق را به صورت کتبی ثبت می‌کنند. قرارداد کار، یک متن قانونی و قابل استناد است که میان کارگر و کارفرما منعقد شده و به موجب آن، کارگر در قبال دریافت دستمزد و پولی که دریافت می‌کند، برای کارفرما کار خواهد کرد و در واقع تکلیف مسائل مالی و کاری بین کارگر و کارفرما با نوشتن این قرارداد، روشن می‌گردد.

تمام قراردادهای کاری دو طرف قابل مذاکره دارند. یک طرف کارفرما قرار گرفته و طرف دیگر کسی که قرار است کاری را به صورت ثابت یا موقت انجام دهد. سمت کارفرما ممکن است یک شخص حقیقی یا حقوقی باشد، اما در طرف کسی که کار را می‌خواهد انجام دهد، همیشه یک شخص حقیقی و یک انسان وجود دارد.

مزایای حضور وکیل حین انعقاد قرارداد کار

همانطور که از معنی کلمه قرارداد مشخص است، یک قرار و توافقی بین دو نفر شکل گرفته و هر یک موظف از مفاد مربوط به خود در قرارداد را انجام دهد. مثلا کارگر قبول کرده است که روزی هشت ساعت کار کند و کارفرما هم قبول کرده است که در آخر ماه مبلغ مشخصی را به او پرداخت نماید. قرارداد از این جهت حائز اهمیت است که اگر یکی از طرفین در متن قرارداد موضوعی را قرار دهد که (یا از عمد یا سهوا) باعث زیاد طرف مقابل شود، چون هر دو نفر روی آن توافق کرده‌اند، باطل کردنش کار سختی است.

وکلای قانونی با دانش حقوقی و تجربه‌ای که در این مسیر کسب کرده‌اند، می‌توانند چطور متن یک قرارداد را بنویسند که اولا هیچ گونه ابهام و دوپهلویی در آن نباشد و ثانیا نظر و سود هر دو طرف به نسبتی برابر و متعادل در آن ذکر شده باشد. به دلیل وجود اختلافات فراوان بعد از عقد یک قرارداد کار، وکلا دقیقا از ناراحتی‌هایی که ممکن است در آینده پیش بیاید خبر داشته و در صورتی که حین انعقاد قراردادهای کار حضور داشته باشند، موضوع به راحتی حل و فصل خواهد شد.

از طرف دیگری باید به بحث الزامات موجود در قرارداد نیز دقت کرد. الزامات از این جهت مهم هستند که اگر یکی از طرفین نتواند به وظایف خود عمل کند، طرف مطابق چه کاری می‌تواند بکند که شدت الزام انجام آن کار را بیشتر کند و طرف اول مجبور به انجام تعهدات خود شود. یک وکیل کاربلد به راحتی تمامی الزامات را در متن قرارداد کار تشخیص داده و مواردی که به ضرر شما باشند را حذف یا اصلاح می‌کند. بنابراین اهمیت مشاوره حقوقی را جدی بگیرید.

آیا قرارداد کار قابل ابطال است؟

همانطور که بارها به آن اشاره کردیم، قرارداد کار یک توافق دو طرفی است و هرچیزی که باعث شود در زمان نوشتن این قرارداد عدالت رعایت نشود، و یا شروط عمومی صحت قراردادها اجرا نشده باشد، به ابطال قراردادهای کار منجر خواهد شد. در ادامه، به بررسی اصلی‌ترین دلایل ابطال قرارداد می‌پردازیم:

1. عدم قصد طرفین: منظور تصمیم قطعی دو طرف در هنگام امضای قرارداد کار است. یعنی برای شوخی، اذیت، فرار از مالیات یا دیگر موارد اینچنینی قرارداد امضا نشده باشد. در صورتی که قصد یکی از آن‌ها انجام مفاد داخل قرارداد نبوده باشد، قرارداد باطل است.
2. عدم رضایت طرفین: یعنی هر دو طرف در هنگام امضای قرارداد با خواست خود این فعل را انجام داده و تحت هیچگونه زور یا اجبار و تهدیدی اقدام به امضای آن نکرده باشند. در صورت اثبات خلاف این موضوع، قرارداد باطل است.
3. عدم اهلیت طرفین: منظور در این تبصره، اهلیت استیفا است. یعنی شخص هنوز نتوانسته شایستگی اجرای حق خود را به دست آورد. به طور مثال کودکان کم سن و افراد مجنون و غیر رشید جزو دسته اهلیت استیفا به حساب آمده و قرارداد کاری با آنها باطل است.
4. عدم معلوم بودن موضوع قرارداد: در صورتی که مشخص نباشد دقیقا این قرارداد به چه هدفی نوشته شده است و عدم شفافیت در آن موج بزند، قرارداد باطل است.

شروط صحیح در قرارداد کار

اگر بخواهیم به صورت کلی درباره شروط صحیح در قراردادهای کار صحبت کنیم، باید گفت هر شرطی که به طور کاملا مشخص در قانون کار به آن اشاره شده است، می‌تواند در قرارداد بین دو طرف ذکر شده و جزو شروط در قرارداد کار است. در شرایط زیر نیز شروط اعلام شده برای درج در قرارداد، از شروط صحیح است.

• ذکر مواردی که بیشتر و بهتر از موارد قانونی است

اگر در قانون موردی ذکر شده باشد و در قرارداد قرار باشد مقداری برابر با آن یا حتی بیشتر ذکر شود، این موضوع کاملا صحیح بوده و جزو شروط جایز است. به طور مثال اگر تعداد مرخصی‌های ذکر شده در قرارداد، بیشتر از تعداد روزهایی باشد که وزارت کار اعلام کرده، این مزیت افزایشی بوده و کاملا صحیح است.

• در قراردادهای غیر موقت، می‌توان حق فسخ قرار داد

در صورتی که قرارداد غیر موقت باشد، طبق قوانین و چهارچوب‌هایی که در ماده ۱۱ قانون کار آمده، می‌توان حق فسخ یکطرفه را در قرارداد پیشبینی نمود. اما برای قراردادهای کار موقت و کار معین، فسخ یکطرفه کاملا غیر مجاز بوده و قرارداد فاقد اعبار خواهد بود.

مصادیق شروط باطل در قرارداد کار

برخی شروط در قراردادهای کار، از آنجا که اصولی اساسی را زیر سوال می‌برند، ممکن است باعث باطل شدن کل قرارداد شوند. از طرفی برخی شروط حالت تکمیلی داشته و در صورتی که غیر صحیح باشند، قرارداد را باطل نمی‌کنند، اما خود آن‌ها باطل به حساب می‌آیند و قدرت اجرایی نخواهند داشت. بنابراین بهتر است با یک مشاوره حقوقی تلفنی نسبت به موارد ابطال و غیر آن اطلاعات کافی کسب کنید.

موارد زیر باعث باطل شدن کلی قرارداد می‌شوند:

• شرط خلاف مقتضای عقد: یعنی شروطی بیان شده که کل ساختار یک قرارداد که مربوط به کار است را زیرسوال برده و یا کاملا در خلاف آن است.
• شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود: یعنی موردی در قرارداد بیان شده باشد که انجام بقیه کارها به آن وابسته بوده و کار اصلی خود مجهول و غیر قابل مشخص شدن است.

اما موارد زیر قرارداد را باطل نمی‌کنند، در صورتی که خود از مصادیق شروط باطل در قرارداد کار هستند:

• در صورتی که در شرطی مزایای کمتری از قانون برای کارگر در نظر گرفته شده باشد، آن شرط باطل است.
• در صورتی که انجام شرطی غیر مقدور باشد و توان انجام آن برای یکی از طرفین وجود نداشته باشد نیز آن شرط باطل است. منظور از غیر مقدور این است که هیچکس نتواند از عهده آن بربیاید.
• در صورتی که شرطی نامشروع باشد، آن شرط باطل است.